شعر هاي خيام

هر چند که رنگ و روی زیباست مرا

چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا

هر چند که رنگ و روی زیباست مرا

چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا

معلوم نشد که در طربخانه خاک

نقاش ازل بهر چه آراست مرا


.
.

چون عهده نمی شود کسی فردا را

حـالی خوش دار این دل پر سودا را

می نوش به ماهتاب ای ماه که ما

بـسیار بـــگردد و نــیـابد ما را

.
.


چون در گذرم به باده شویید مرا

تلقین ز شراب ناب گویید مرا

خواهید به روز حشر یابید مرا

از خاک در میکده جویید مرا

.
.


چندان بخورم شراب کاین بوی شراب

آید ز تراب چون روم زیر تراب

گر بر سر خـاک من رسد مخموری

از بوی شراب من شود مست و خراب
.
.



بر لوح نشان بودنی ها بوده است

پیوسته قلم ز نیک و بد فرسوده است

در روز ازل هر آن چه بایست بداد

غم خوردن و کوشیدن ما بیهوده است
.
.



ای چرخ فلک خرابی از کینه تست

بیدادگری پیشه دیرینه تست

وی خاک اگر سینه تو بشکافند

بس گوهر قیمتی که در سینه تست
.
.



چون چرخ بکام یک خردمند نگشت

خواهی تو فلک هفت شمُر خواهی هشت

چون باید مرد و آرزوها همه هِشت

چو مور خورد به گور و چه گرگ به دشت
.
.



اجزای پیاله ای که در هم پیوست

بشکستن آن روا نمی دارد مست

چندین سر و ساق نازنین و کف دست

از مهر که پیوست و به کین که شکست

.
.


می خور که به زیر گل بسی خواهی خفت

بی مونس و بی رفیق و بی همدم و جفت

زنهار به کس مگو تو این راز نهفت

هر لاله که پژمرد نخواهد بشکفت

.
.




می خوردن و شاد بودن آیین منست

فارغ بودن ز کفر و دین؛ دین منست

گفتم به عروس دهر کابین تو چیست

گفتــا دل خـرم تـو کابین مـن است

.
.


مهـتاب بــه نـور دامـن شـب بـشکافت

می نوش دمی خوش تر از این نتوان یافت

خوش بــاش و بـیندیش که مـهتاب بسی

اندر سر گور یک به یک خـواهد تافت

.
.


از منزل کفر تا به دین یک نفس است

وز عالم شک تا به یقین یک نفس است

ایـن یـک نفس عـزیز را خـوش مـیدار

کز حاصل عمر ما همین یک نفس است
.
.



شادی بطلب که حاصل عمر دمی است

هر ذره ز خاک کیقبادی و جمی است

احوال جهان و اصل این عمر که هست

خوابی و خیالی و فریبی و دمی است

.
.


این کهنه رباط را که عالم نام است

آرامگه ابلق صبح و شام است

بزمی است که وامانده صد جمشید است

گوریست که خوابگاه صد بهرام است


.
.

آن قصر که بهرام درو جام گرفت

آهو بچه کرد و رو به آرام رفت

بهرام که گور می گرفتی همه عمر

دیدی که چگونه گور بهرام گرفت؟
.
.



هر ذره که بر روی زمینی بوده است

خورشید رخی زهره جبینی بوده است

گـرد از رخ آستین بـه آزرم افشان

کـان هم رخ خوب نازنینی بـوده است

.
.


امروز که نوبت جوانی من است

می نوشم از آن که کامرانی من است

عیبم نکنید گرچه تلخ است خوش است

تلخ است از آن که زندگانی من است

.
.




بسیار بگشتیم به گرد در و دشت

اندر همه آفاق بگشتیم بگشت

کس را نشنیدیم که آمد زین راه

راهی که برفت ، راهرو باز نگشت

.
.




ای بی خبران شکل مجسم هیچ است

وین طارم نه سپهر ارقم هیچ است

خوش باش که در نشیمن کون و فساد

وابسته یک دمیم و آن هم هیچ است

.
.


دنیا دیدی و هر چه دیدی هیچ است

و آن نیز که گفتی و شنیدی هیچ است

سـرتاسـر آفـاق دویـدی هیـچ است

و آن نیز که در خانه خزیدی هیچ است

.
.


چون نیست ز هر چه هست جز بـاد بدست

چون هست ز هر چـه هست نقصان و شکست

انـگار که هســت هـر چه در عـالم نیست

پندار کــه نـیست هــر چـه در عـالم هــست


.
.



تا کی ز چراغ مسجد و دود کنشت؟

تا کی ز زیان دوزخ و سود بهشت؟

رو بر سر لوح بین که استاد قضا

اندر ازل آن چه بودنی است ، نوشت

.
.


دوری که در آمدن و رفتن ماست

او را نه نهایت نه بدایت پیداست

کس می نزند دمی درین معنی راست

کاین آمدن از کجا و رفتن به کجاست

.
.


تا چند زنم به روی دریا ها خشت

بیزار شدم ز بت پرستان و کنشت

خیام که گفت دوزخی خواهد بود

که رفت به دوزخ و که آمد ز بهشت


.
.

نیکی و بدی که در نهاد بشر است

شادی و غمی که در قضا و قدر است

با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل

چرخ از تو هزار بار بیچاره تر است


.
.

ابر آمد و زار بر سر سبزه گریست

بی باده گلرنگ نمی شاید زیست

این سبزه که امروز تماشاگه ماست

تا سبزه خــاک ما تماشاگه کیست



.
.
گویند بهشت عدن با حور خوش است

من می گویم که آب انگور خوش است

این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار

کاواز دهل برادر از دور خوش است


.
.
.
چون آمدنم به من نبد روز نخست

وین رفتن بی مراد عزمی ست درست

بر خیز و میان ببند ای ساقی چست

کاندوه جهان به می فرو خواهم شست

.
.


ساقـی غـم مـن بلند آوازه شده است

سرمستی مـن برون ز اندازه شده است

با مـوی سپید سـر خوشم کـز می تو

پیرانه سرم بهار دل تازه شده است


.
.

از مـن رمقی بـسعی سـاقی مانده است

وز صحبت خلق بی وفایی مانده است

از بـاده دوشــین قــدحی بـیش نــمـاند

از عـمر نـدانم که چه باقی مانده است



.
.


مـن هیچ ندانم که مرا آن که سرشت

از اهل بهشت کرد یا دوزخ زشت

جامی و بتی و بربطی بر لب کشت

این هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت


.
.

چون ابر به نوروز رخ لاله بشست

برخیز و به جام باده کن عزم درست

کاین سبزه که امروز تماشاگــــه تست

فردا همه از خاک تو بر خواه د رست


.
.

هر سبزه که بر کنار جویی رسته است

گویی ز لب فرشته خویی رسته است

پا بر سر هر سبزه به خــواری ننهی

کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است



.
.
گویند که دوزخی بود عاشق و مست

قولی است خلاف دل در آن نتوان بست

گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود

فردا باشد بهشـت همچون کف دست

.
.


این کوزه چو من عاشق زاری بوده است

در بند ســر زلف نــگاری بــوده است

ایــن دسته کــه بر گردن او می بـینی

دستی است که بر گردن یاری بوده است

.
.


دارنده چو ترکیب طبایع آراست

از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست

گر نیک آمد شکستن از بهر چه بود

ور نیک نیامد این صور ، عیب کراست


.
.

این بحر وجود آمده بیرون ز نهفت

کس نیست که این گوهر تحقیق بسفت

هر کس سخنی از سر سودا گفته است

زان روی که هست کس نمی داند گفت


.
.

دل سر حیات اگر کماهی دانست

در مرگ هم اسرار الهی دانست

امروز که با خودی ندانستی هیچ

فردا که ز خود روی چه خواهی دانست

.
.


گردون نگری ز قد فرسوده ماست

جیحون اثری ز اشک آلوده ماست

دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست

فردوس دمی ز وقت آسوده ماست


.
.

فصل گل و طرف جویبار و لب کشت

بــا یـک دو سـه دلبـری حــور سـرشت

پیش آر قــدح که بـاده نــوشان صــبوح

آسوده ز مسجدند و فــارغ ز بـهشت


.
.

بر چـهره گـل نـسیم نـوروز خـوش است

در صحن چمن روی دل افروز خوش است

از دی که گذشـت هر چه گویی خوش نیست

خوش باش و زدی مگو که امروز خوش است

.
.


ساقی ، گل و سبزه بس طربناک شده است

دریـاب که هفته دگـر خـاک شده است

می نـوش و گـلی بچـین کـه تـا در نـگری

گل خاک شده است سبزه خاشاک شده است

.
.


چون لاله به نوروز قدح گیر به دست

با لاله رخی اگـر ترا فرصت هست

می نـوش به خـرمی که این چـرخ کـبود

ناگـاه تـرا چـو خـاک گـرداند پَست


.
.

دوران جهان بی می و ساقی هیچ است

بی زمزمـه نـای عـراقی هیـچ است

هر چند در احــوال جــهان می نگرم

حاصل همه عشرت است و باقی هیچ است

.
.


امروز ترا دسترس فردا نیست

و اندیشه فردات به جز سودا نیست

ضایع مکن این دم ار دلت بیدار است

کاین باقی عمر را بقا پیدا نیست

.
.


می در کف من نه که دلم در تابست

وین عمر گریز پای چون سیمابست

دریاب کــه آتـش جوانـی آبـست

هُش دار که بیداری دولت خواب است

.
.


می نوش که عمر جاودانی این است

خود حاصلت از دور جوانی این است

هنگام گل و مل است و یاران سرمست

خوش باش دمی که زندگانی اینست


.
.

با باده نشین که ملک محمود این است

وز چنگ شنو که لحن داود این است

از آمــده و رفتـه دگـر یاد مـکـن

حالی خوش باش زانکه مقصود این است
معلوم نشد که در طربخانه خاک

نقاش ازل بهر چه آراست مرا

.
.


چون عهده نمی شود کسی فردا را

حـالی خوش دار این دل پر سودا را

می نوش به ماهتاب ای ماه که ما

بـسیار بـــگردد و نــیـابد ما را

.
.


چون در گذرم به باده شویید مرا

تلقین ز شراب ناب گویید مرا

خواهید به روز حشر یابید مرا

از خاک در میکده جویید مرا


.
.

چندان بخورم شراب کاین بوی شراب

آید ز تراب چون روم زیر تراب

گر بر سر خـاک من رسد مخموری

از بوی شراب من شود مست و خراب


.
.

بر لوح نشان بودنی ها بوده است

پیوسته قلم ز نیک و بد فرسوده است

در روز ازل هر آن چه بایست بداد

غم خوردن و کوشیدن ما بیهوده است

می خور كه بزیر گل بسی خواهی خفت،
بی مونس و بی رفیق و بی همدم و جفت؛
زنهار بكس مگو تو این راز نهفت:
هر لاله كه پژمرد، نخواهد بشكفت.

از: عمر خیام



افسوس كه نامه جوانی طی شد،
وان تازه بهار زندگانی دی شد،
حالی كه ورا نام جوانی گفتند،
معلوم نشد كه او كی آمد، كی شد!

از: خیام


با یار چو آرمیده باشی همه عمر،
لذات جهان چشیده باشی همه عمر،
هم آخر كار رحلتت خواهد بود،
خوابی باشد كه دیده باشی همه عمر
از :خیام



این كوزه چو من عاشق زاری بوده است،
در بند سر زلف نگاری بوده است؛
این دسته كه بر گردن او می بینی:
دستی است كه بر گردن یاری بوده است!

از : خیام

می خور كه فلك بهر هلاك من و تو،
قصدی دارد بجان پاك من و تو؛
در سبزه نشین و می روشن میخور،
كاین سبزه بسی دمد ز خاك من و تو!

از : خیام

تا كی غم آن خورم كه دارم یا نه؛
وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه،
پر كن قدح باده، كه معلومم نیست
كاین دم كه فرو برم برآرم یا نه.

از: عمر خیام


ایكاش كه جای آرمیدن بودی
یا این ره دور را رسیدن بودی
كاش از پی صد هزار سال از دل خاک
چون سبزه امید بر  دمیدن بودی!


خیام