نقش مذهب در مصر باستان    

مصر
یکی از تمدنهای به نام و قدیمی که سهم بسیار بزرگی را در پیشرفت دانش به ویژه دانش پزشکی دارد تمدن دره نیل (مصر) است.
پیش از آغاز شهرنشینی در دره نیل ابتدا توتم گرایی پرستش اجداد وجود داشته و رفته رفته صورت حیوانات نماد توتم هر منطقه شده که فیل گاو قوش و گربه و تمساح یادگار همان دوران است. حتی سرپوش کانوپهایی که برای نگهداری اجزای بدن فراعنه پس از مومیایی استفاده می شده به شکل این توتمها بوده است.
توتمها به مرور خدای همان بخش شده اند کاهنان که خود را فرماندار آن بخش می دانستند علامت آن حیوان را برای امارت خود برگزیدند. پیش از اتحاد مصر به صورت یک کشور یکپارچه هر ناحیه دارای خدایی بوده و سیستم کاهن امیری بر این سرزمین حکمفرما بوده است.
مشهورتیرن آنها : ناحیه جدو djedu در دلتای شرقی نیل و ناخن nekhen در جنوب مصر یا مصر علیا و سنبل خدای آنها در این ناحیه شاهین بوده است.
بر اساس پژوهشهای : وندورف f . endorf و شیلد r. shild و : در عصر مزولیتیک (میان سنگی) دو مرکز تمدن در مصر وجود داشته یکی در جنوب دیگری در شمال که پس از کشمکشهای فراوان جنوب به شمال تسلط می یابد و متحد می شود و در نتیجه این تسلط و از بین رفتن رقابت بین دو مرکز تمدن در کمتر از 1500سال از یک سیستم شکارچی و دانه جمع کن به یک سیستم سلطنتی مبدل می شود.
پروفسور بارنز محقق آمریکایی: در مصر نیز مانند دیگر جوامع توتم گرا ابتدا سیستم مادر سالاری بوده و رابطه افراد بر مبنای خونی نبوده است . افراد بر پایه یک ارتباط سری و مذهبی به هم مربوط بوده اند. زیرا در سیستم مادرسالاری توتم موجد طفل تصور می شده است نه پدر.
در مصر نیز مانند بین النهرین ابتدا رهبری جامعه در دست پیران و ریش سفیدان جامعه به نام سارو saru بوده که همان رییس قبیله بوده اند اما به تدریج توتم های ( خدایان) قبیله های بزرگ و نیرومند تر اهمیت می یابد مانند هوروس و هاتور و ست.
بیشتر پژوهشگران مصر باستان ریشه سلطنت را از باران سازها و کاهن ها دانسته اند که فرانکفورت و جمیز فریزر از این دسته اند.
پس از آنکه هوروس دارای اعتبار و قدرت بسیار می گردد منس به رهبری مصر علیا قبایل را با هم یکپارچه می کند در 2850 پیش از میلاد زمام را در دست می گیرد کمی پس از آن است که می بینیم هیکلها و مجسمه های ساخته شده از فراعنه هم ردیف و هم اندازه با مجسمه خدایان ساخته می شود (خدا شاهی)
در همین دوران است که میتولوژی انحرافی به نام ممفیت درباره خدا شدن منس به خورد ملت داده می شود و سلطنت را ریشه الوهیت می بخشند . جمله هایی که امروزه نیز در کتیبه های مذهبی به جا مانده از دوران منس می بینیم : هوروس سلطنت را به منس داد ...در اینجا هوروس در نقش منس ظاهر شده و مصر را متحد می کند(اتحاد معبد و دربار مصر)
به گفته فرانکفورت توتم گرایی و تصور اینکه خدایان در انسانها حلول کنند در مصرعادی بوده هر چند فرعون به عنوان خدا شناخته می شد اما کوچکترین تردید به خود راه نمی داد که حتی برای درمان کنیزانش دست به دامان پزشکان شود.خود دربار این جعلیات را باور نداشتند.
در زمان رامسس سوم معبد آمون که از سلسله دوازدهم به مرور قدرت یافت بسیار اهمیت یافتند. به عنوان مثال معبد آمون دارای 107000برده زمینهای زراعتی 500000سر احشام معاف از مالیات 3200کیلو گرم طلا و 10000کیلو نقره به کاهنها هدیه کرد
ویل دورانت می گوید: در چنین شرایطی فقط کمی سیاست لازم بود که پادشاهان خادم کاهنان گردند.
هرودوت از فحشا در معابد یاد می کند در قرن 5 پیش از میلاد به طوری که حتی زنان شوهردار مجبور بودند سالی یکبار خود را در اختیار معبد قرار دهند تا با خدایان همبستر شوند.